Siyasal istikrar değil, siyasal kriz

Bu sonuçların Erdoğan’ın arkasında duran iç ve dış sermaye çevrelerine bir yararı olmayacak. Dahası, Türkiye’nin en dinamik, en üretken, en iyi eğitilmiş kesimlerinin bu düzenden kopuşlarına katkı yapacaktır. Artık demokrasicilik oyununun arabasına koşulmayı kabullenerek gidişata müdahale edilemeyeceğine ikna olmalarını sağlayacaktır.

“Aman falanca parti seçime katılabilsin, şu diğeri barajın altında kalmasın” hesaplarıyla, oy matematiğiyle, irrasyonel ittifak formülleriyle çıkış sağlanamayacağını idrak edecektir. Asıl değerli olan, sahte, kırılgan bir seçim zaferi değil, böyle bir idrake ulaşmaktır. Türkiye’nin dönüşümü için böyle bir idrak ön koşuldur.

Türkiye solunu CHP’nin, HDP’nin kuyruğuna bağlayıp sandık sandık dolaştıran anlayış kendi kendisini bitirmiştir. Uzakta değil, bugün İstanbul’un varoşlarında, çoğu emekçi, yoksul geniş bir kitle nazarında, sol demek, sosyalist demek, büyük ölçüde PKK-HDP taraftarı anlamına gelmektedir. Sosyalist kimlikleriyle, “Bugün Türkiye’nin en önemli sorunu Kürt sorunudur” diyenler, Türkiye’den dışlanmak üzereler. Bu çevreler,  solu etnik bir politikayla özdeşleştirdiler. Bu durum sağ seçmeni konsolide etmekle kalmadı, saflarının genişlemesine de katkı yaptı. MHP’ye sahip çıkılmış olmasını, İyi Parti’ye oy kaymasını nasıl izah edeceğiz? Sen aman HDP barajın altında kalmasın, oraya yönelelim dersen, öbürleri de çökmüş MHP’yi ayağa kaldırırlar.

Bugün Diyarbakır’daki HDP’li bayram yapıyor. Pekiy ya Batı’daki,  HDP’ye oy vermiş Kürt olmayan yurttaş, o da bayram yapıyor mu? Biri neden memnun, öteki neden memnun değil? Çünkü ikisinin gündemi, siyasal beklentileri farklı. Onların her ikisinin kahir ekseriyeti için bu seçimin anlamı, aynı önceki seçimlerin anlamı gibi farklıdır.

Bu seçimlerden istikrar değil, siyasal kriz çıkmıştır. En önemlisi, AKP’nin parlamento çoğunluğunu kaybetmiş olmasıdır. AKP öncelikle MHP’ye, olmadı İYİ Parti veya HDP’ye muhtaçtır. Ancak özellikle MHP ve sonra HDP de (hangi kılıf içinde olursa olsun)  iktidar istiyorlarsa, AKP’ye muhtaçtırlar. Seçimlerin asıl galibi olan bu iki milliyetçi parti kilit işlevlerini yerine getirmek için AKP’ye ihtiyaç duyacaklar, AKP de iktidarını sürdürmek için özellikle bu ikisinden birisini yanında tutmak isteyecektir. AKP, Cumhur İttifakı içinde MHP tarafından sıkıştırıldığında, HDP’ye yeşil yakacaktır. İYİ Parti herhalde, gelecek hesaplarıyla, merkeze tutunmayı düşünecektir. AKP ile ortaklığa yanaşmayacaktır. Akşener’in böyle bir ortaklığı, diğer iki partiye nazaran kendi seçmenine izahı çok zordur. Bir erken seçim talebini de, öncelikle MHP ve HDP kabul etmeyeceklerdir.

Tekrar olsun, milletvekili seçimlerinin asıl galipleri olan biri Türk diğeri Kürt  iki milliyetçi parti, siyaset belirlemek bakımından kilit bir rol oynayacak konuma ulaşmışlardır.Bu seçimlerin en çarpıcı sonucu budur. Bu sonucun ortaya çıkmasında sol seçmene HDP için yapılan telkinin baş rol oynamış olduğu açıktır. HDP Kürdistan’da beklentilerinin gerisinde kalırken, Türk coğrafyasında bu yüzden kazanmıştır. HDP için yapılan çağrıyı duyan sağ seçmen adeta can havliyle MHP’yi ihya etmiştir.

Soru, HDP’nin bu kazanımının Türkiye sol siyasetine ne kazandıracağıdır. Kazanç mı, bugüne kadar ne kazandırmışsa, yine onu kazandıracaktır. Kürt siyaseti Türkiye solunu tüketmektedir. Kürt siyasetini sosyalist Türkiye siyasetinin çıkarlarına tabi kılmayı öngörmeyen siyaset bu gidişatıtan sorumludur.

Bir yandan, Erdoğan’ın OHAL koşullarında, hileli bir referandumla iktidarını yenilemiş olduğunu, gayri meşru olduğunu iddia edip, sonrasında onun iktidarını pekiştirmesini temin edecek başka bir seçime, hem de yine yakınılan OHAL şartlarında razı olmak siyasal bir sefalettir. Türkiye’nin başta emekçiler olmak üzere en dinamik güçleri CHP ve HDP’li düzenbazlar, bu kılavuz kargalar tarafından sürekli olarak siyaseten iğfal edilmektedirler.

Devrim korkusuyla çözümü düzen siyasetinde, onun parlamentosunda arayan küçük burjuva solu, HDP’yi parlamentoya sokarak muradına ermiştir. Bir kez daha olası bir sokak kalkışmasında Kürt siyasetinin devrimci siyasetten uzaklaşma olasılığını güçlendirmiştir.

Yeniden seçime gidilirken

Yeni bir seçim dayatmasına maruz kaldığımız koşullarda, dünyaya ve bölgemize baktığımızda, emperyalizmin krizinin derinleşmekte olduğunu, epeydir irtifa kaybetmekte olan ABD ve diğer emperyalist güçler arasındaki çatlakların büyümekte olduğunu; öte yandan, emperyalist sistem içindeki konumlarını daha avantajlı hale getirmek derdindeki yeni yükselen kapitalist güçlerin, sistem içinde kağıtların kendi lehlerine yeniden karılması taleplerinin yükseldiği bir didişme ortamını tespit ediyoruz.

1960’lı yılların ikinci yarısından itibaren giderek derinleşen krizine neo-liberal önlemlerle yanıt veren dünya kapitalist sistemi, 80’li yılların sonunda dünya sosyalist sistemini önüne katıp sahnenin dışına atarak yeniden global çapta birikim ve genişleme olanaklarına kavuşmuş, bir süre bu şartların kredisini kullanarak idare etmişti.

Emperyalist sistem 2.D.Savaşı sonrasında açıkça ilan edilmiş olan  iki dünya sistemi arasındaki çatışma ve mücadele koşulları içinde evrim geçirmiş, enerjisini, kapasitesini buna göre ayarlamıştı. Daha doğrusu, bu çatışma ortamı,  aynı zamanda, onun yaşamsal enerjisini temin ettiği ortamdı. Sosyalist sistemin çökmesiyle “tarihin sonu”nu getirecek golü atacağını hesaplarken, boşa çıkmış kaleci konumuna düştü.

Uzatmayalım, günümüze gelelim. Karşılıklı olarak ekonomik ceza kesmeler, kısıtlamalar, ambargolar, “ticaret savaşları”, şimdilik dolaylı da olsa, askeri  müdahaleler, el ense çekmeler günlük vak’a haline geldi. Bunlara daha önce defalarca değinmiştim.  Özcesi, emperyalist sistemin 2.D.Savaşı sonrasındaki genişlemesini izleyen, 60’lı yılların ikinci yarısından itibaren belirgin hale gelen krizi, 90’ların sonunda ve özellikle 2008’de yediği ağır darbelerle birlikte  artık olağan ekonomi-politik araçlar kullanılarak içinden çıkılması çok zor olan bir durum yaratmıştır.

Bölgemize baktığımızda, bütün dolayımlarıyla birlikte Suriye ve Ukrayna sorunları, yarattıkları inişli çıkışlı gerilimlerle gündem oluşturmayı sürdürmektedirler. Türkiye’nin ta başından beri daha çok lojistik roller üstlenerek dahil olduğu Suriye sorununda, ABD ve Rusya arasında, Suriye’nin kuzeyini, Fırat’ın doğusu ve batısı olarak  iki bölgeye bölen, ABD’nin Fırat’ın doğusundaki işgalini şimdilik onaylayan zımni bir antlaşmadan söz edilebilir.

Bu koşullarda, Türkiye, ABD ve Rusya arasında, bu iki ülkenin talepleri doğrultusunda  işler görmeye, bu iki ülke için bu durum sürdürülebilir olmaktan çıkıncaya kadar, devam edebilir. Türkiye,Suriye’de hiç bir şekilde siyaset belirleyici olmamıştır. Olamaz da. Her zaman bu ikisi tarafından kendisine verilmiş lojistik anlam taşıyan görevler üstlenmiştir. Bundan sonra da farklı bir işlevi olmayacaktır. Bu geçici şartlar sürdüğü müddetçe, kendisine izin verilen verilen alanda, yine izne tabi işler görecektir.

Türkiye, Afrin kırsalına Rusya’nın; Menbiç kırsalına da ABD’nin izniyle, onların kendi ihtiyaçlarına yanıt verecek surette gidebilmiştir. ABD, sadece müttefik Kürt oyuncularla bölgede tutunmasının kolay olmayacağını görmektedir. Rusya, cihatçıları kendi lehine kontrol edip, yönlendirebilmek için Türkiye’yi kullanmaktadır. Elbette bu şartlar değişecek, sonuç olarak, Türkiye tablonun dışına çıkartılacaktır. Esad’ın kesin zaferinden sonra hiç bir şey eskisi gibi olmayacaktır. Bugün AKP rejiminin zayıflamış olmasında Esad’ın zafere ilerleyişinin de önemli bir payı vardır.

Bu arada, Rus füzeleri, F-35 jetleri konusuna kafayı fazla takmamak gerekir. Burası bir NATO ülkesidir. Kanat ülkesidir. Türkiye bu uluslararası bağlamından öyle elini kolunu sallayarak, bir adamın keyfi öyle istiyor diye çıkamaz. Dediğim gibi, koşulların geçiciliğini her zaman dikkate almak gerekir. Türkiye’nin şu an NATO ve ABD ile çok ciddi sorunları yoktur. Bölgesel çıkarları bakımından da uzlaşmaz karşıtlıklardan söz edilemez. Ancak Rusya, Suriye ve İran’la ilişkileri bakımından aynısını söyleyemeyiz.

Türkiye’nin AB ile de çok ciddi sorunları yoktur. AB zaten Türkiye’yi içine almayı düşünmemekte, isteklerini bir bir dikte ederek “bekleme odası” nda, kontrolü altında tutmayı istemektedir. İçinde bulunduğumuz uğrakta, artık AB kriterleri ısrarını bir yana bırakmış, Avrupa bölgesine doğru kontrolsüz göçü önlemek kaygusundadır. Bunun için Türkiye’ye roller veriyor, uygulatıyor. Bu işlevi yerine getirdiği sürece Türkiye’deki “demokratik” duruma kafasını takmamaktadır. Bu bakımdan AB’nin çıkarları Türkiye’deki yönetimle zıtlaşmaktan kaçınmayı gerektiriyor.

Bütün bu koşullar bugün için böyle ancak AKP rejimi tarafından bu koşulların daha uzun süre taşınamayacağı açıktır. İçeride yaşanan, derinleşen ekonomik ve toplumsal eşitsizlikler, adaletsizlikler, baskılar rejimin toplumsal tabanını her geçen gün daraltmaktadır. Toplumun en dinamik kesimleri artık taşma noktasına geldiği hissedilen bir basınç altında sandıklara gidecektir. Hatta Tayyip yandaşları için de durum radikal olarak farklı değildir. O tarafta da heyecan kalmamıştır. Heyecan kaybedilmiştir. Siyasal olarak  bu olguyu da muhalif basınca dahil edebilirsiniz.

Bence bu toplumsal basınç hükümeti, rejimi olası sandık marifetiyle göndermekten çok Tayyip ve ekibinin beklenen yeni bir “seçim zaferi” sonrası için önemlidir, anlamlıdır. Artık bu söz konusu geniş, dinamik kesimlerde, önüne set çekilemeyecek, sandıklarla engellenemeyecek bir değişim arzusu ve kararlılığı ortaya çıkmıştır. Bu kararlılığın Haziran 2013’ü gölgede bırakacak sonuçları olacaktır. Yağma, rant, kâr sarhoşluğu içindeki Türkiye sermaye sınıfı bu hali okuyamamaktadır.

Emperyalist bir planın gereği olarak olağanüstü bir rejim olarak dizayn edilip sahaya sürülmüş, 16 yıldan beri büyük pisliklere gırtlağa kadar batmış olduğu halde  iktidarda bulunan AKP yönetiminin bir seçim sonucunda gitmesini beklemek pek gerçekçi görünmemektir.

Doğru, BOP çöktü, onun bileşenlerinden olan Türkiye’deki rejimin hesapları da alt üst oldu. Ancak emperyalizm bölgesel emellerinden vazgeçmiş değil, bölgede tutunmaya çalışıyor. Yeni ittifaklar peşinde, rakiplerine tavizler vermekten, geri adımlar atmaktan da kaçınmıyor. Aynısı AKP rejimi için de geçerli. AKP kurallarını tek yanlı olarak kendisi belirlediği, OHAL şartlarında empoze etmiş olduğu bu seçimlerle daha fazla idare edemez.

Seçimleri alır ama idare edemez. Zaten baskın bir seçim ihtiyacı duymuş olması dayandığı çoğunluğa, konumunu güçlendirmek için yapmış olduğu anayasal düzenlemelere rağmen idare edemediğinin açık bir göstergesidir. Türkiye’nin kabına sığmayan dinamik güçleri nezdinde epeydir AKP yönetiminin hiç bir meşruiyeti kalmamıştır. Artık seçimle, sandıkla, “milli iradecilik” oyunuyla, OHAL’le,  son olarak da, kapıya dayanmış resesyonla işleri çevirmek kabil değildir. Bugün en kitlesel haliyle açığa çıkmış bu değişim isteği sandıklara bastırılamaz. Emperyalistlerin ve onların ülkemizdeki acenteleri olan sermaye sınıfının bugün öngöremediği budur.